Strefa techniczna

Dławiki kablowe zwane też przepustami kablowymi to bardzo ważne elementy instalacji elektrycznych w strefach zagrożonych wybuchem. Przede wszystkim zabezpieczają one przed wnikaniem cieczy i pyłów do urządzeń elektrycznych, co ma ogromne znaczenie w różnych środowiskach przemysłowych. Co warto na ich temat wiedzieć?

Czym jest dławik do kabli Ex?

Dławik elektryczny (dławnica kablowa) to specjalistyczne urządzenie zabezpieczające połączenia kablowe i odpowiadające za szczelność obudów urządzeń elektrycznych. To dzięki niemu możliwe jest bezpieczne wprowadzenie kabli do urządzeń bez wnikania różnego rodzaju zanieczyszczeń, a także gazów, w tym wybuchowych. Dławiki kablowe są niezwykle ważne w przemyśle, zwłaszcza w strefach zagrożonych wybuchem.

Dławnice do kabli mają za zadanie:

• zapewniać wysoki poziom szczelności (zapobiegać przedostawaniu się wody i pyłu do wnętrza obudów),
• chronić przed eksplozją (stosowane są w różnych strefach zagrożenia),
• zapobiegać mechanicznym uszkodzeniom kabli.

Dławiki elektryczne są powszechnie wykorzystywane w przemyśle chemicznym, w energetyce, w rafineriach czy kopalniach.

Jakie wymagania muszą spełniać dławiki elektryczne w strefach Ex?

Stosowany w strefach zagrożonych wybuchem dławik kablowy musi na pewno spełniać określone normy w zakresie szczelności (IEC/EN 60529) Tylko wtedy skutecznie zabezpiecza urządzenia elektryczne przed wnikaniem do ich wnętrza cieczy i pyłów. W tym przypadku podstawowe znaczenie ma stopień ochrony IP (z ang. Ingress Protection).

Dodatkowo dławiki kablowe używane w strefach Ex muszą posiadać certyfikaty zgodności z dyrektywą ATEX. Potwierdza to fakt, że są one zaprojektowane tak, aby skutecznie minimalizować ryzyko zapłonu w atmosferze wybuchowej.

Spore znaczenie ma także materiał wykonania omawianych dławików. Produkowane są one m.in. ze stali nierdzewnej, mosiądzu, mosiądzu niklowanego lub tworzyw sztucznych. Muszą być odporne na działanie różnych chemikaliów i ekstremalnych warunków zewnętrznych.

Cechy, którymi powinny odznaczać się dławnice kablowe Ex

W strefach zagrożonych wybuchem nie można stosować pierwszych lepszych dławnic elektrycznych. Muszą one spełniać pewne standardy.

1. Certyfikacja - powinny być certyfikowane zgodnie z dyrektywą ATEX. To potwierdza ich zdolność do pracy w warunkach Ex.
2. Materiał wykonania - dobrze sprawdzają się materiały odporne na korozję np. stal nierdzewna lub mosiądz niklowany. Są one trwałe i odporne na działanie substancji chemicznych.
3. Szczelność - w strefach zagrożonych wybuchem stosuje się dławiki do kabli o wysokim poziomie ochrony np. IP66 lub IP68. Takie elementy są odporne na wodę i pył.
4. Odporność na wysokie temperatury - dławnice kablowe muszą być zdolne do pracy w szerokim zakresie temperaturowym np. od -60 do 200 stopni Celsjusza.
5. Odporność mechaniczna - dławiki powinny też cechować się sporą odpornością na uszkodzenia mechaniczne. W przemyśle nie jest niekiedy trudno o drgania czy wstrząsy np. w kopalniach.

Czym w ogóle jest dyrektywa ATEX?

Omawiając dławiki elektryczne wykorzystywane w strefach zagrożonych wybuchem, nie sposób pominąć kwestii dyrektywy ATEX. Dotyczy ona tzw. atmosfery wybuchowej (z fr. ATmosphères EXplosives). Opisuje rodzaje zabezpieczeń stosowanych w strefach Ex, warunkuje kryteria wyznaczania poszczególnych stref itd.

To właśnie dyrektywa ATEX wyróżnia strefy zagrożone wybuchem, które mają związek z obecnością gazów wybuchowych i pyłów substancji palnych. To na jej podstawie wyszczególnione zostały grupy wybuchowości I, II i III.

Jak wyglądają zabezpieczenia przed wybuchem w praktyce? Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest po prostu eliminacja źródeł zapłonu. W końcu żadna, nawet bardzo wybuchowa mieszanka, nie prowadzi sama z siebie do eksplozji. Dlatego tak duże znaczenie ma stosowanie odpowiednich urządzeń i dbanie o uziemienie elektrostatyczne. Zabezpieczenia mają nie tylko chronić przed wybuchami, ale i zapewniać ochronę, gdy do nich dojdzie.

Dławnice kablowe metalowe do kabli niezbrojonych i zbrojonych

W strefach zagrożonych wybuchem według dobrej praktyki inżynieryjnej  należy zawsze stosować tylko sprawdzone rozwiązania.  Zarówno w przypadku kabli niezbrojonych, jak i zbrojonych doskonale sprawdzają się więc metalowe dławiki do kabli.

Dławiki kablowe metalowe do kabli niezbrojonych wykorzystywane są w przypadku kabli, które nie mają dodatkowej osłony ochronnej. Mają one zapewnić szczelność i integralność połączeń kablowych. Sprawdzają się w warunkach nieco mniej ekstremalnych, gdzie nie nie ma zbyt dużego ryzyka uszkodzeń mechanicznych. Spełniają oczywiście stosowne normy i nadają się do stref zagrożonych wybuchem.

Dławiki kablowe metalowe do kabli zbrojonych są z kolei przeznaczone do kabli, które mają dodatkowo osłonę chroniącą je przed uszkodzeniami mechanicznymi. Spotkać się z nimi można w bardzo wymagających środowiskach. Są np. wykorzystywane w przemyśle chemicznym czy rafineryjnym. Tego typu dławnice kablowe mogą niekiedy oferować dodatkowe zabezpieczenia. Także i one spełniają wymagane normy ATEX.

W praktyce dławiki do kabli niezbrojonych są lżejsze, prostsze i nieco łatwiejsze w montażu. Zapewniają szczelność i stabilność połączenia, ale gorzej jest z ochroną przed uszkodzeniami mechanicznymi. Dławiki do kabli zbrojonych wytrzymują większe obciążenia mechaniczne i skutecznie chronią kabel przed uszkodzeniami. To zasługa ich solidnej konstrukcji. Sprawdzają się w naprawdę trudnych warunkach (wstrząsy, wysokie napięcie, bardzo wysokie temperatury).

Dławiki kablowe Ex - rola i znaczenie

Podsumowując, elektryczny dławik do kabli to podstawowy element zabezpieczający stosowany w kopalniach, rafineriach czy zakładach chemicznych. Stanowi ochronę przed cieczami, pyłami czy wybuchami. Tym samym zapewnia bezpieczeństwo operacyjne i odpowiada za niezawodność systemów w trudnych warunkach przemysłowych. Dlatego tak duże znaczenie ma odpowiedni dobór dławików kablowych. Od tego w dużej zależy skuteczność w minimalizowaniu awarii i bezpieczeństwo pracy.